Op het juiste moment alles uit de kast halen

Improviseren; op het juiste moment alles uit de kast halen!

Jarenlang heb ik gedacht  ‘Ik doe maar wat…’, als ik aan het werk was. Of het nou om een stuk schrijven, een voorstel, een idee uitwerken of een brainstormsessie ging. Niet dat ik daar schouderophalend onverschillig in was, zeker niet. Ik begon gewoon en deed voor mijn gevoel maar wat. Ik had daarbij alle vertrouwen dat het wel goed kwam. En dat was meestal ook zo. Ik was eigenlijk best succesvol in Ik Doe Maar Wat!

Eyeopener

Mijn eyeopener kwam tijdens een netwerkbijeenkomst. Als ondernemer is het natuurlijk niet handig om te zeggen dat je maar wat doet. En dat je daar best goed in bent….
In de workshop kregen we een opdracht waarin je moest omschrijven waar je goed in bent en vooral hoe je dat dan doet. Jouw unieke manier. Met een antwoord als ‘Ik doe maar wat’, kwam ik natuurlijk niet weg. Ik realiseerde me ter plekke dat ik helemaal niet zomaar wat deed. Dat ik eigenlijk onbewust donders goed weet wat ik aan het doen ben. En dat dat ook een naam heeft: Improviseren. Wat een inzicht!

Second Best

Veel mensen hebben bij het woord improviseren een soort tweederangs gevoel. Alsof je het antwoord of de oplossing niet echt weet, en dan maar een noodgreep doet. Een soort Op Hoop Van  Zegen of Second Best. Dat is niet improviseren, dat is wat het is, een noodgreep, een toevalstreffer. Vaak geboren uit paniek.

De kunst afkijken

Om de kunst van het improviseren te analyseren en beter te kunnen begrijpen  ging ik in gesprek met improvisatie meester, Alieke van der Wijk. Ik heb haar ontmoet tijden een sessie over HNW en ze maakte veel indruk op mij. Een deskundige interviewen is voor mij een van mijn meest favoriete  manier om te leren. En ik wilde wel wat meer leren over improviseren om mijn talent bewuster in te kunnen zetten en verder te ontwikkelen.

Beyond Ik Doe Maar Wat

Zij liet mij zien dat improviseren beyond Ik Doe Maar Wat is. Dat het er voor de omgeving misschien wel zo uit ziet. Maar als je er serieus naar kijkt, zie je dat er zoveel aan vooraf gaat, of juist tegelijkertijd samenvalt. Dat het een ambacht is. Dat het alles te maken heeft met heel goed voorbereid zijn, goed ingetuned op de situatie, de omgeving, de ander en het doel wat je wil realiseren. Niet als stip op de horizon, maar meer als streep. De richting die je op wilt gaan. Dat door te improviseren juist in het moment alles samenkomt. Alles wat je in huis hebt aan kennis, ervaring, intuïtie, je denken, je doen, waarnemen, luisteren, afstemmen, sensitiviteit, kanaliseert zich. Je brengt als het ware veel in stelling om het mogelijk te maken in het moment.

Alles uit de kast halen

Ze illustreerde dat aan de hand van een voorbeeld van een prof voetballer. Een voetballer traint op techniek, op tactiek, hij kent de spelregels, hij analyseert de tegenstander, hij weet in welke outfit hij het best speelt. Maar wat hij niet weet, is hoe de bal uiteindelijk rolt….Al naar gelang de werkelijkheid gedraagt hij zich. En dat is improviseren. Alles uit de kast halen. Je potentieel benutten. Grenzen opzoeken. In verbinding zijn met je eigen vakmanschap, met je omgeving, met de ander, met het (hogere) doel.  Als we alleen maar doen en denken laten we nog zoveel kansen en mogelijkheden liggen. Er is nog zoveel meer in ons aan bronnen die aangeboord kunnen worden om oplossingen en antwoorden te genereren.

Alieke: “Ooh wat zou de wereld beter zijn en mooier zijn als mensen niet zo bang waren om te improviseren, als ze zouden vertrouwen op zichzelf en de anderen om de klus te klaren.”

Improviseren valt te leren

Volgens Alieke hebben we allemaal een impro-spier. En die kan je trainen. Bewuster en sterker maken. Dat is een kwestie van oefenen. Het gaat om kunnen improviseren, mogen improviseren en durven improviseren. Kijken wat de minimale structuur is die je nodig hebt en daarbinnen flexibel kunnen zijn. Daag jezelf hierin uit en betrek je omgeving erbij. Durf te experimenteren! En wees niet bang om van de platgetreden paden te gaan. Die paden kennen we namelijk al en leveren over het algemeen geen nieuwe dingen op.

Niet bedenken

Mij helpt het vaak als ik van te voren heel goed aard en een paar keer heel diep ademhaal. Alsof ik dan alle luiken openzet en alle bewuste en onbewuste  kennis en ervaring die ik in me heb ontgrendel. Ik vertrouw op mijn eigen kennis en kunde en die van de ander. Ik heb m’n huiswerk goed gedaan en ben me bewust van het speelveld (de context). Ik probeer zo min mogelijk te denken en zoveel mogelijk in het moment te zijn. Het aparte is dat er dan altijd wel oplossingen of acties komen die ik van tevoren nooit had kunnen ‘bedenken’.

Meer dan synergie

Wat ik inmiddels uit eigen ervaring kan zeggen is dat improviseren alles een heel stuk leuker maakt. Spannender en verrassender. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor het team, het project of de opdracht waar je mee bezig bent.Je creativiteit wordt in hoge mate aangeboord en het voelt alsof je topsport bedrijft. Het gevoel van flow, ondanks dat je echt wel aan de bak moet en op je toppen van je alertheid bent. Doordat je zo in het moment gefocust en geconcentreerd bezig bent is het resultaat meer dan synergie alleen. Innovatie, versnellen van processen, grotere wendbaarheid, steviger met onbekende situaties om gaan, zijn nog enkele positieve kenmerken van improviseren die zich inmiddels bewezen hebben. Voordelen die op dit moment bijzonder waardevol zijn in organisaties waar schakelen en inspelen op veranderingen aan de orde van de dag zijn.
Alieke voegt er nog een nieuw kenmerk aan toe: Antifragile, wat zo veel wil zeggen als door verstoring of chaos beter worden dan je was.

Mijn vrienden en vriendinnen vragen nog steeds gekscherend hoe het is op de afdeling Ik Doe Maar Wat. Inmiddels weet ik beter en vertel ik trots over mijn improvisatietalent! En wens ik iedereen toe om er zelf eens mee te experimenteren.

Meer over Alieke van der Wijk en improviseren in de 21ste eeuw is te lezen op www.troje.nl
Een echte aanrader!